طرح کتابخانه سیار

ترویج کتاب شیوه های گوناگونی دارد که یکی از این شیوه ها طرح کتابخانه سیار است.روستاها و مناطق حاشیه شهرها از نقاط آسیب پذیری هستند که می توان با اجرای این طرح آنها را تحت پوشش قرار داد. استان کهگیلویه و بویراحمد تعداد  1800  روستا دارد که نیازمند کارهای فرهنگی از قبیل توزیع کتاب هستند.طرح کتابخانه سیار از اولین طرح هایی است که در ابتدای راه پویش قصه ، توپ ، رنگ آغاز کردیم.در این طرح شبکه ای از مربیان ایجاد می شود که در نقاط مختلف شهری و روستایی کار توزیع و پخش کتاب را انجام می دهند.

همانطور که در بالا گفته شد مناطق روستایی و حاشیه شهر ها آسیب پذیر هستند و بنای کار ما در توزیع کتاب نیز فعالیت در این حوزه است.کودکان روستایی گاهی در پایه های مختلف در یک کلاس قرار می گیرند و به همین علت از آموزش عالی محروم میشوند.این یکی از علت هایی است که تصمیم گرفته شد تا در روستاهای مختلف استان کهگیلویه و بویراحمد کتابخانه های سیاری فعال شود.ضرورت دیگری که احساس شد تا در این  مناطق فعالیت شروع شود این است که کودک روستایی کمتر در حوزه کتاب و خواندن و نوشتن خلاق و … قرار می گیرد و نیاز است که با توزیع کتاب آنها را در این مسیر قرار دهیم تا با ایجاد دانایی ، به رشد و توانایی او کمک کرده باشیم.از طرفی چون محرومیت در این روستاها زیاد است،کودکان با علم و آگاهی که از خواندن کتاب به دست می آورند به دنبال رفع محرومیت و آبادانی روستا و منطقه خود خواهند رفت و در پیشرفت جامعه سهیم خواهند شد.

1.کمک به محرومیت زدایی روستاها و مناطق حاشیه شهر با ایجاد دانایی :

همانطور که گفتیم یکی از مهمترین اهداف برای توزیع کتاب در هر منطقه،رفع محرومیت و ایجاد دانایی و توانایی در کودکان آن منطقه برای بهبود وضع موجود است.

2.پرورش فکر و خیال کودکان روستاها :

با توزیع کتاب و خواندن آن فکر کودک در جهت صحیح رشد می کند و پرنده خیال او به دنبال اهداف بزرگ پرواز می کند.

3.تقویت ذهن نقاد و پرسشگر :

نقد و پرسشگری دو مسئله ای است که در این کار مورد توجه بسیار قرار می گیرد.کودک پرسشگر کنجکاوی دارد و کنجکاوی مثبت او باعث ایجاد یک ذهن نقاد می شود.کتاب شیوه نقد صحیح و سازنده را به کودک آموزش میدهد و او را برای نقد و پرسشگری در مورد جامعه ای که در آن حضور دارد آماده می کند.

4.ایجاد سرگرمی کم هزینه و مفید :

خواندن کتاب یک سرگرمی مفید و کم هزینه است.البته امروزه به علت افزایش قیمت کتاب های حوزه کودک و نوجوان خرید آنها برای خانواده های روستایی کم درآمد سخت و یا حتی غیرممکن است.اما ما با اجرای طرح کتابخانه سیار این امکان را به کودکان روستایی داده ایم که در هفته دوکتاب و حتی بیشتر، از بهترین کتاب های منتشر شده را بخوانند در حالی که هیچ هزینه ای در قبال آن نمی دهند و به صورت رایگان و امانت در اختیار آنان قرار داده می شود.

5.افزایش اعتماد به نفس :

کودک با خواندن کتاب راه و روش اعتماد به نفس و حضور در جامعه را یاد می گیرد.بلندخوانی قصه در کنار دوستان به او کمک می کند تا برای بیان حرف خود یا تعریف یک داستان اعتماد به نفس لازم را کسب کند تا در آینده در محافل بزرگتر این اعتماد به نفس را از خود نشان بدهد و بدون ترس و اضطراب و استرس با دیگران گفتگو کند.

6.فعال سازی کتاب خوانی در مناطق روستایی :

شاید مهمترین هدف از اجرای طرح کتابخانه سیار ، فعال سازی امر کتابخوانی در روستاهای استان باشد.به کمک شبکه مربیانی که ایجاد کردیم در مناطق روستایی مختلف کار توزیع کتاب را انجام میدهیم تا هر خانواده روستایی حضور کتاب را در خانه خود احساس کند.

7.تقویت قدرت نوشتن :

خواندن کتاب و پر کردن کاربرگ های آنها این امکان را ایجاد می کند تا کودک به مرور در نوشتن ماهر شود.دایره واژگان او بزرگتر شود و برای جمله سازی مشکلی نداشته باشد.

8.بهبود وضعیت آموزشی کودکان :

به لحاظ آموزشی مناطق روستایی به علت های مختلف که طرح آنها در اینجا موضوعیت ندارد در سطح پایینی قرار دارند.حال به واسطه توزیع کتاب در مناطق مختلف روستایی کمک شایانی به بهبود وضعیت آموزشی  می شود.

9.تقویت روخوانی و روانخوانی کودکان :

خواندن مستمر و مداوم کتاب باعث تقویت روخوانی و روانخوانی کودک می شود.او لغات جدید و اصطلاحات نو را می بیند و با آنها آشنا می شود.طرز خواندن و تلفظ کلمات را یاد می گیرد و به مرور باعث بهبود روخوانی و روانخوانی او میشود.

10. ایجاد چالش ذهنی :

کتاب های مختلف برای سنین مختلف چالش های جدید را برای کودکان ایجاد می کنند. گاه یک کتاب مسئله ای را مطرح می کند و کودک باید برای حل آن مسئله به دنبال راهکار بگردد و این چالش ذهنی را برای او ایجاد می کند.

در طرح کتابخانه سیار، از نقاط مختلف روستایی افراد فعال در حوزه کتابخوانی انتخاب و هر چند روستا به یک مربی واگذار شد تا کتابخوانی را در آن روستاها فعال کند.وقتی شبکه مربیان مشخص شد،هر مربی به صورت هفتگی به کتابخانه مرکزی در شهر دهدشت مراجعه و به تعداد لازم کتاب دریافت می کند. هر یک از این کتاب ها در دسته های مختلف سنی برای مقاطع مختلف تحصیلی مهیا شده است و مربی متناسب با مقطع تحصیلی کودک به او کتاب امانت می دهد.در هر یک از کتاب ها یک کاربرگ قرار داده شده است.

خانم سارا امیری در حال توزیع کتاب 

🔷 تحویل کتاب درب خانه :

در این شیوه مربی کوچه های مختلف در سطح شهر یا روستا را می گردد، درب خانه ها را میزند، و به کودک کتاب تحویل می دهد.

🔷 قرار دادن سر گروه برای کودکان :

گاهی مربی یک نفر که عضو فعال در امر کتابخوانی است را انتخاب می کند و چند محله را برای توزیع کتاب برای او مشخص می کند. سپس کتاب ها را به سرگروه تحویل می دهد تا او در طول هفته کتاب ها را بین دوستان خود در محله و کوچه های اطراف توزیع کند.این شیوه از آن جهت که کودک با موضوع مسئولیت پذیری آشنا می شود و در قبال توزیع کتاب ها احساس مسئولیت می کند،بیشتر پیشنهاد می شود.البته باید مربی نظارت لازم را داشته باشد تا کار توزیع کتاب و تحویل آنها به درستی صورت گیرد.

🔷 تماس تلفنی :

مربی از هر کودک یک شماره تلفن می گیرد و زمانی که به منطقه روستایی یا شهری آنها می رود با تماس تلفنی از آنها می خواهد تا برای تحویل کتاب مراجعه کنند. بدین شکل بچه ها از حضور مربی در روستا یا شهرشان باخبر می شوند و کتاب دریافت می کنند.

🔷 ایجاد گروه در فضای مجازی :

مربی برای هر شهر یا منطقه یا روستا یک گروه در فضای مجازی ایجاد می کند و کودکان یا والدین آنها را در آن گروه عضو می کند. در آن گروه مربی شیوه توزیع کتاب، زمان تحویل کتاب و حضور در منطقه را برای همه کودکان و اولیاءشان را توضیح می دهد و نسبت به مواردی که برای مثال در توزیع کتاب تاخیر ایجاد می شود اطلاع رسانی می کند.

🔷 تحویل کتاب در کوچه :

گاهی مربی درب یکی از خانه ها را می زند و از آن کودک می خواهد تا بقیه بچه ها را برای تحویل کتاب باخبر کند.بدین شکل همه بچه ها در کوچه جمع می شوند و کتاب های خود را تحویل می گیرند.

در شیوه های مختلف توزیع کتاب، بچه ها دور مربی جمع می شوند و یکی یکی کتاب ها و کاربرگ های خود را تحویل می دهند.کودک ابتدا کتابی که قبلا تحویل گرفته است را همراه با کاربرگ آن به مربی می دهد و مربی پس از گرفتن کتاب و کاربرگ،کتاب جدیدی به او تحویل می دهد.معمولا در هفته دو کتاب به هر کودک امانت داده می شود.خونسردی و تحمل در این کار بسیار مهم است و مربی باید با آرامش و مهربانی پاسخگوی شلوغ کاری های کودکان باشد و آنها را به امر کتابخوانی تشویق کند.گاهی بچه ها مربیان را ” آقای کتابی ” خطاب می کنند و او را با این اسم می شناسند.ارتباط صمیمانه بین کودک و مربی بسیار مهم است و اگر کودک،مربی را دوست و رفیق خود بداند کار کتابخوانی را آسانتر می کند.

آقای خسرو همتیان در حال توزیع کتاب 

کاربرگ هر کتاب در واقع تعدادی سوال است که متناسب با موضوع و داستان کتاب نوشته شده و از کودک خواسته می شود که به آنها پاسخ بدهد.این کاربرگ ها شامل چند نوع سوال است که هر کدام بخشی از ذهن کودک را درگیر می کند. بخشی از سوالات در مورد متن کتاب است و کودک با یک بار خواندن کتاب می تواند به آنها پاسخ دهد.بخش دیگرسوالات در جهت دقت و تمرکز کودکان نوشته شده و از کودکان در مورد تصاویر کتاب و جزئیات آنها سوال پرسیده می شود.بخش دیگر برای پرورش تفکر کودک نوشته شده است و کودک با توجه به کتابی که خوانده و فکر خود به آنها پاسخ می دهد.معمولا سوال پایانی هر کاربرگ نیز دراین مورد است که از کودک خواسته می شود نقاشی یا طراحی در مورد موضوع کتاب بکشد.مربیان ما این کتاب ها را به همراه کاربرگ شان به دانش آموزان تحویل می دهند و پس از خواندن کتاب و پر کردن کاربرگ، آنها را به مربیان پس می دهند. مربیان نیز کتاب و کاربرگ ها را به ما تحویل و کتاب جدید برای هفته بعد دریافت می کنند.کاربرگ های کودکان بعد از اسکن در فایل های جداگانه ای قرار می گیرند تا مشخص شود هر کودک در پایان ماه چه تعداد کتاب را به چه شیوه ای خوانده است.یک مربی متخصص حوزه کودک نیز کاربرگ ها را بررسی می کند و معایب و مزایای کار اجرایی مربی و همچنین نقاط قوت و ضعف کودک را متذکر می شود.

در این طرح 5 واحد سیار در روستاهای مختلف کار کتابخوانی و توزیع کتاب را انجام می دهند.به صورت میانگین در ماه حدود 10000 کتاب از کتابخانه مرکزی در شهر دهدشت به روستاها و نقاط شهری مختلف ارسال می شود.این بدین معناست که بیش از 10000 کودک در هر ماه در این طرح تحت پوشش قرار می گیرند و در امر کتابخوانی سهیم هستند.