تربیت دینی کودکان

• شهر دهدشت

• اسماعیل آذری نژاد

 

💠 حضور کودکان در مناسک و آیین های دینی

تربیت دینی کودک همیشه یکی از دغدغه های مذهبی والدین بوده و حضور و عدم حضور کودکان در مراسم ها و آیین های دینی از قبیل محرم،شب های قدر و …مخالفین و موافقینی دارد.

حضور کودکان در این مراسم ها با آسیب هایی مواجه است از جمله طولانی بودن این مراسم ها و خستگی و بی حوصلگی کودکان،و اینکه برنامه ها و سخنرانی ها مطابق با نیاز و توان کودکان نیست.نداشتن همبازی،یکجا نشستن و نداشتن تحرک طولانی مدت و عدم بازی کردن در توان کودک نیست.

از طرف دیگر حضور و درک برخی از فضاها و مراسم ها در رشد تربیت دینی کودک کمک می کند.پس می طلبد مسئولین و فعالین فرهنگی نگاه ویژه ای به کودکان داشته باشند.

برنامه هایی همچون :

🔶 قصه خوانی پیرامون مناسبت مربوط

🔶 اجرای نمایش کودکانه ویژه آن مناسبت

🔶 برگزاری برنامه عزاداری ویژه خود کودکان

🔶 دادن مسئولیت به کودکان در برگزاری مراسم،حتی اگر مسئولیت سازی باشد و کار مهمی نباشد اما کودک مشغول باشد تا به آن فضا مانوس شود.

یا اینکه والدین همراهشان یکسری وسایلی ببرند که کودک مشغول شود.البته حضور در مراسم هم طولانی نشود.گاهی حضور خردسالان و نوزادان در برخی مراسم ها که آلودگی صوتی بالایی دارند ضررهای جسمی و روانی در پی دارد.

 

💠 خطای تربیتی خانواده های مذهبی

برخی از خانواده های مذهبی برای تربیت دینی فرزندانشان، بیشترین تاکیدشان بر حفظ قرآن و فرستادن آنان به جامعه القرآن ها می باشد.

سوال:

❓ آیا کودکی که زیر 7سال است درک درستی از آیاتی که حفظ می کند دارد؟

❓ آیا این حفظ قرآن، اثر تربیتی عمیق بر کودک دارد؟

❓ حفظ قرآن در دراز مدت، ماندگاری دارد؟

❓ آیا خستگی روحی برای او ندارد ؟ باعث دلزدگی او نمی شود؟

❓ حفظ های سنگین و قرآن خواندن با اشاره،آیا مناسب توان ذهنی کودک است؟

❓ آیا برای کودک این بهترین کار است؟

❓ آموزش مستقیم و دور کردن کودک از نشاط بچگی مانع تربیت نیست؟

امروز بعد از نماز هنگام خارج شدن از مسجد دختربچه سه ساله ای را همراه پدرش دیدم،از او خواستم یک قصه تعریف کند و جایزه بهش بدهم، قصه بلد نبود، پدر با افتخار گفت حاج آقا چند سوره قرآن بلد است.

با خود این سوالات بالا را مرور کردم چرا ما اصرار داریم کاری کنیم که در راستای نیازهای بچه نباشد بلکه کاری انجام دهیم که باعث غرور و افتخار خودمان باشد.در نهایت یک کتاب قصه به او دادم و گفتم به بابات بگو برایت بخواند و دوباره بیا کتاب بهت بدهم، نوعا به بچه ها یک لواشک لقمه ای هم می دهم تا به مذاقشان خوش بیاید. قصه خوانی، کتاب خوانی،نقاشی و بازی، بهترین ابزارهای آموزشی و تربیتی کودک است.

 

💠 شیوه های جذب کودکان به مسجد :

✅ امام جماعت حواسش به بچه ها و نمازگزارها باشد و آنها را تحویل بگیرد. اگر دو روز یکی نیامد بگوید آقا کم پیدایی؟

✅ نمازگزارها به گرمی احوال هم را بپرسند. اگر کودکی به مسجد می آید سلام و احوال پرسی گرم بکنیم. برخی خادمین و پیرمردها مانع حضور کودکان هستند. امام حسن و امام حسین موقع نماز می رفتند روی دوش پیامبر. اگر الان بود چه می کردیم؟

✅ به مسجد که می آییم، به بچه همسایه محبت کنیم، احترام بهش بذاریم، به او بگوییم من دارم مسجد می روم، اگر خواستی بیا باهم برویم.

✅ بچه ها با همسالان و همکلاسی هایشان انس بیشتری دارند، اگر بتوانید، ارتباط خوبی با دوست فرزندمان، برقرار کنیم و او جذب مسجد بشود، فرزند ما هم به تبع او به مسجد، جذب خواهد شد.

✅ یک توانایی و استعداد فرزندمان را کشف کنیم. مثلا خط، نقاشی و… ، از او بخواهیم، برای بچه های مسجد کلاس خط بگذارد.

✅ فعالیت های جذاب، هنری، سرگرمی و… در مسجد باعث جذب بچه ها به مسجد خواهد شد.

✅ دادن مسئولیت به کودک در مسجد. اذان، قرآن خواندن و…

✅ سخت نگیریم که بچه ها حتما در مسجد نماز بخوانند، همین که نماز می خوانند کافی است، همین که آخر وقت هم می خوانند کافی است.

✅ در مسجد سخت نگیریم که بچه چرا نماز نخواندی؟ چرا رفتی دنبال بازی؟ همین که در فضای مسجد هست کافی است.

✅ اگر قصد خرید برای فرزند داریم و موقع اذان در بازار هستیم، باهم به مسجد برویم.

✅ گاهی موقع که کودک نماز می خواند سر او را ببوسیم و محبت کنیم.

✅ اولیاء مسجد انتظار نداشته باشند که بچه ها موقع نماز آرام و بی صدا بشینند.

 

💠 پیامبر مهربانی ها و کودکان

پیامبر، نیاز کودکان را در شادی، نشاط و بازی می دانست. در روایاتش بر بازی کودکان بسیار سخن گفت.شیوه پیامبر توجه و احترام به کودک بود(اکرموا و احسنوا اولادکم)

از مقامش کاسته نمی شد اگر در کوچه با کودکان گردو بازی و به کودکان سواری دهد و شترشان شود.گاهی نماز را طول می داد چرا که کودکی بر دوشش سوار شده بود و گاهی نماز را سریع تمام می کرد چرا که صدای گریه کودکی را شنیده و تحمل رنج کودک را نداشت.از پیامبر آموختیم که قصه بگوییم تا افراد به تفکر ترغیب شوند. ( فاقصص القصص لعلهم یتفکرون)

قرآنش مملو است از قصه، خودش گاهی برای اصحاب قصه می گفت چرا که قصه ابزاری است غیر مستقیم برای انتقال اخلاق و معارف . بارها، پدران عرب جاهلی را بر بوسیدن فرزندان تشویق می کرد.دختران در نزد او مقامی بس بلند داشت. در تبلیغ خوبی ها، نگاه جنسیتی نداشتند. از اینکه جامعه، داشتن دختر را مایه شرمساری خانواده می دانست به شدت رنج می برد و از زنده بگور کردن دختران نهی کرد.در جامعه خشن شبه جزیره العرب؛ به کتک زدن کودک حساسیت به خرج می داد و معتقد بود تربیت با کتک و خشونت میانه ای ندارد(لا ادب مع الغضب)

 

💠 نبایدهای نماز خوان کردن بچه ها

✅ در وقت بازی و کارهایی که لذت می برند و دوست دارند،نگویید بیا نماز بخوان،یا اینکه به جای آن بگوییم آیا نمازت را خوانده ای؟

✅ اگر گفت نماز خواندم نگویید من ندیدم یا اینکه دروغ می گویی.باور کنیم به سخنش و در اثبات نماز خواندن کنکاش نکنیم.

✅ مدام نگویید نماز بخوان.تذکر بیش از حد باعث دلزدگی می شود.

✅ اصرار نکنیم که حتما اول وقت نماز بخواند.همین که می خواند کفایت می کند.

✅ اصرار نکنیم حتما به مسجد برود.آقا پسری تعریف می کرد علت نماز نخواندن من،اصرارهای مادرم به نماز خواندن در مسجد بود.

✅ اگر به سن تکلیف نرسیده اصرار نکنیم که همه نماز ها را بخواند.مثلا اگر عصر را هم نخواند عیب ندارد.

✅ اگر نماز می خواند و بعداز نماز رفتار ناشایست داشت،مدام نگوییم کسی که نماز می خواند نباید این گونه رفتار کند. رفتارها را به نماز ربط ندهیم او هنوز بچه است. مگر نماز چقدر رفتارهای ما را اصلاح کرده که از بچه انتظار داریم؟

✅ برای نماز خوان شدن زمینه سازی کنیم، اما عجله داشتن خطاست.

✅ اگر تند می خواند،بد می خواند، فعلا تذکر ندهید،بعدا در فضای صمیمی احکام نماز را مرور کنید.

✅ برای نمازخواندن در جمع به او اصرار نکنیم. خجالتی بودن اولیه‌ی بچه‌ها را در این زمینه درک کنیم .

✅ در صورت نماز نخواندن به هیچ وجه از خشونت استفاده نکنیم. خصوصا در نماز صبح. با مهربانی و ناز باشد.