اسماعیل آذری نژاد
- شهر دهدشت
🔷 تجربه یک ساله در کلاس انشا مدرسه ابتدایی
پارسال هر هفته با دانش آموزان کلاس چهارم ابتدایی انشا کار می کردم.موضوعاتی که کار شد :
📌 قصه ای تعریف می کردم و آنها ادامه را می نوشتند.
📌 قصه ای خوانده میشد و از آن ها خواسته می شد، یکی از شخصیت ها،مکان ها و … را عوض کنند.
📌 اینکه مثلا می گفتم از زبان صندوقچه ای که حضرت موسی در آن قرار داده شده بود.داستان حضرت موسی را بنویسید.
📌 در تفاوت ها و شباهت های پاییز و بهار انشا بنویسید.
📌 به خواهر یا برادری که با شما قهر کرده، نامه بنویسید.
📌 تصور کنید یک انسان نامرئی هستید، دوست دارید چه کارهایی انجام دهید.
📌 چندین بار موضوعات و یا اشیای مختلفی طرح می کردم و می خواستم که در مورد آن بیش از بیست سوال طرح کنید، بارش سوال بوجود آورید.(هدف از بارش سوال، دقت در جنبه های مختلف و عمیق یک قضیه،بوجود آمدن ذهن پرسشگر و…)
از یک قصه خوانده شده،بارش سوال و فکر کنند و تا می توانند سوال در مورد آن طرح کنند.
📌 یکی از فیلم هایی را که به آن علاقمند هستید ◀ توصیف کنید ◀ ویژگی های یکی از شخصیت های آن را توضیح دهید ◀ این فیلم با فیلم کودک دیگر(که بچه ها دیده بودند و به لحاظ موضوعی بهم نزدیک بود)چه شباهت ها و تفاوت هایی داشت.
📌 با ترکیب چندین کلمه مرتبط و غیر مرتبط یک پاراگراف بنویسند.
از تجربیات معلمین خصوصا از کتاب “پرورش خلاقیت کودکان” اثر دوست اندیشمندم دکتر سعیدی، خیلی استفاده بردم. بخش های زیادی از این کتاب را در کنار این موضوعات با بچه ها کار کردم.کتاب ایشان تلفیقی از انشا،نقاشی و تحریک قوه خیال بچه ها بود.نشاط و خلاقیت خوبی در بچه ها ایجاد می کرد.
🔷 شیوه های اجرایی کتاب خوانی معلم ◀ در کلاس انشا
- کتاب قصه خوانده شود و از بچه ها خواسته شود، بارش سوال داشته باشند، هر سوالی که از قصه به فکرشان می رسد را بنویسند.
- بخشی از کتاب قصه خوانده شود و در جای حساس، از دانش اموز خواسته شود که مابقی را مطابق نظر خودش ادامه دهد.
- کتاب قصه خوانده شود و از دانش آموز خواسته شود برای کتاب سه اسم متفاوت انتخاب کنند و دلیل انتخاب اسم را بیان کنند.
- کتاب خوانده شود و دانش آموز در انشای خود، یکی از شخصیت های داستان را عوض کند و مطابق فکر خود،داستان را ادامه دهند.
- کتاب خوانده شود و دانش آموزان، ناقل و حکایت گر کتاب را عوض کنند.مثلا در جریان گذاشتن حضرت موسی در صندوقچه و انداختن آن در رودخانه، داستان را از زبان مادر حضرت موسی، صندوقچه، خواهر حضرت موسی و… نوشته شود.
🔷 مراحل برگزاری کلاس انشا
تفکر و گفتگو قبل از نوشتن :
✅ مرحله اول : یک موضوع توسط معلم طرح شود، یا این که یک تصویر یا داستان معرفی شود.
✅ مرحله دوم : از بچه ها خواسته شود، در مورد موضوع نظر دهند و در کلاس به بحث گذاشته شود.
✅ مرحله سوم : بچه ها گروه گروه شوند در مورد موضوع باهم بحث کنند و نظرات هم را به بحث بگذارند.
✅ مرحله چهارم : دانش آموزان به تنهایی در مورد موضوع بحث شده، انشا بنویسند.
هدف :
📍 قبل از نوشتن، بچه ها، باهم بحث و گفتگو کرده اند.
📍 از نظرات دیگران آشنا می شوند و دلیل و استدلال دیگران را می شنوند و نظرات خودشان را با استدلال در گفتگو بیان می کنند.
📍 قبل از نوشتن تفکر کرده اند.یاد می گیرند قبل از عمل اصلی باید فکر،بحث و هم فکری کنند.
🔷 فعالیت پیشنهادی برای کلاس انشا
📖 درست کردن یک کتاب و نوشتن داستان
به پیشنهاد یکی از دوستان نویسنده، این هفته در کلاس انشا به بچه ها گفتم در خانه، با مقوای سفید و چند عدد برگ دفتر، یک کتاب درست کنید و آن را به کلاس بیاورید و در کلاس در این کتاب، یک داستان بنویسید. برای داستان در هر صفحه، متناسب با موضوع آن یک نقاشی بکشید.
🔹 فواید این فعالیت :
🚩 خلاقیت و هنر بچه ها را بالا می برد.
🚩 کاردستی انجام می دهند.
🚩 از خودشان یک داستان می نویسند.
🚩 هنر و ذوق پیدا می کنند و متناسب با ذهنشان و داستان، نقاشی می کشند.
🚩 احساس نویسنده بودن،می کنند.
🔷 کلاس انشای لواشکی
در کلاس انشا این هفته، همراه خودم لواشک لقمه ای بردم و به بچه ها گفتم موضوع انشا این هفته لواشک است، سعی کنید بیشتر حالت طنز داشته باشد.اول لواشک را خوردند بعد شروع کردند به نوشتن از تجربه خوردن لواشک.از طعم، تفاوت طعم ها، موقع خوردن چه حالتی به آنها دست داد، از دنیای لواشک ها سخن گفتند.
یکی از بهترین جلسات انشا بود، نشاط و شادی بین بچه ها منتقل شد چون موضوع انشا را مستقیم و تازه تجربه اش کردند و لواشک مورد علاقه همه بچه ها بود، به همین بخاطر، متن انشای آنها طولانی بود و به خوبی توصیف کردند.موضوع انشا باید چیزی باشد که بچه ها با آن درگیر و آن را تجربه و درک کرده باشند.در برخی انشاهای قبلی بعضی بچه ها کم می نوشتند و به خوبی موضوع را توصیف نمی کردند اما همان بچه ها امروز به خوبی انشا نوشتند.
🔷 ریزبینی و مصداقی کردن زیبایی ها
دیروز که به همراه دوستان همیشگی به روستا رفتم، بعد از اتمام جمع خوانی و بلند خوانی، چند نفر ماندند و گفتند دوست داریم در مورد انشا باهم کار کنیم.گفتم قبل از نوشتن لازم است ابتدا در مورد موضوع فکر کنیم، به این بیان که ریزتر بشویم.
مثلا بخواهید در مورد روستای خود و به خصوص در مورد زیبایی آن، انشا بنویسید.در مورد زیبایی باهم بحث کردیم.
💭 من : بگردید زیبایی های روستا را پیدا کنید.
🗯 گفتند : سر سبزی و درختان آن ؟
💭 من : دقیق تر شوید، درختان چگونه به روستا زییایی داده است ؟
🗯 یکی گفت : تنوع درختان
💭 من : احسنت این ریز دیدن و مصداقی کردن زیبایی است که لمسش کردید. دیگر چه زیبایی وجود دارد؟
🗯 یکی گفت : چشمه ی آب در روستا
💭 من : وجود چشمه چگونه زیبایی به روستا داده است؟ چه زیبایی دارد؟
🗯 دانش آموز : همین که پیش آب باشیم و حرکت آب را ببینیم و اینکه به درختان حیات می دهد.
💭 من : زیبایی دیگر وجود دارد؟
🗯 دانش اموز : دیدن سرسبزی و لذت بردن از آن.
💭 من : چه لذتی دارد؟
🗯 دانش اموز : همین که بنشینی روی سرسبزی و چمن ها و شاد شدن از دیدن آن و لذت بردن از آن.
💭 من : ضد سرسبزی چیست؟
🗯 دانش آموز : خشکی و خاک بدون سبزه.
💭 من : اگر درک کنیم و دقت کنیم در تفاوت آن دو، لذت سبزه را بیشتر می توانیم درک کنیم. دیدن مخالف و ضد یک چیز، لذت و درک زیبایی را دوچندان می کند.
حالا با این تفکر در زیبایی، بهتر می توانید انشا بنویسید.
🔷موضوعی برای انشا ◀ فضا سازی
فضا سازی،توصیف و تشریح مکان و موقعیتی است که یک اتفاق در آن رخ داده است.توصیف حال و هوای مکانی است که تجربه شده است.در فضا سازی باید به روح حاکم بر موقعیت و مکان اشاره شود که لازمه اش دیدن جزییات و توجه به ریزه کاری هاست.فضاسازی باید به گونه ای خلق شود که خواننده ای که تا حالا آن فضا را تجربه نکرده باشد، به راحتی، در حین خواندن متن ، خود را در آن موقعیت تصور کند، ترسیم فضا باید تدریجی و کند به پیش برود.
فضا سازی غیر از شخصیت پردازی است که این خود می تواند موضوع دیگری برای انشا باشد.در فضا سازی به حالات اشخاص مقابل اشاره نمی شود بلکه فقط به موقعیت اشیا و هر آن چه غیر از انسان است پرداخته می شود،این امکان وجود دارد که قوه خیال را هم به حرکت در آورد و به نوعی می توان حیات بخشیدن و جان دادن به اشیا باشد.استفاده از قوه خیال برای کودکان لذت بخش و شادی آفرین است و به تجربه دریافته ام،دانش آموزان به این نوع فعالیت ها اشتیاق بیشتری نشان می دهند.
لازم است ” فضا سازی ” در موضوعی باشد که دانش آموز آن را درک و تجربه کرده باشد. فضا سازی برای بچه های روستا با شهر باید متفاوت باشد.
✅ فضای شاد عروسی
✅ فضای مسجد در حالی که اذان به پایان رسیده است.
✅ لحظه ای که زنگ آخر کلاس به صدا در می آید.
✅ لحظه ورود بچه ها به سرویس مدرسه
✅ صبح هنگام طلوع فجر، موقعی که چوپان می خواهد گله را از طویله بیرون بیاورد.
ثبت ديدگاه