هیچ یک از ما به اندازه همه ما باهوش نیست!

• سرآسیاب لنده
• طاهره صالحی

 

همدلی و دوستی در گرو کارهای گروهی:

معلم پایه ی اول، شب تماس گرفت و گفت که صبح مدرسه نمی روم و میتوانی به مدرسه بروی و کلاس در اختیار خودت باشد. برای همین نوبت صبح را در کنار بچه های پایه ی اول گذراندم. در کلیه ی فعالیت هایی که بچه ها انجام داده ام سعی بر این بوده که به صورت گروهی انجام شود چرا که، “هیچ یک از ما به اندازه همه ما باهوش نیست!”

قصه خوانی و پرسش و پاسخ با کودکان:

ابتدا برای بچه ها قصه ی “ما” را خواندم و از تک تکشان پرسیدم روز اولی که به مدرسه آمدند خوشحال بودند یا ناراحت؟ چه کارهایی انجام دادند؟ همراه چه کسی به مدرسه آمدند؟!

بعضی از آن ها گفتند: خوشحال بودیم و برای بچه ها و معلم ها شیرینی آوردیم. بعضی ها هم گفتند: ناراحت بودیم و گریه می کردیم و همراه با مادرمان آمده بودیم.

پرسیدم چرا گریه می کردید؟! گفتند: دلمان برای مادرمان تنگ می شد.

پرسیدم به مادرانتان می گفتید که دلتان برایشان تنگ می شد؟! گفتند آره.

گفتم مادرتان به شما چه جوابی می داد؟! جواب ها متفاوت بود.

1_ مادر گفت: من به خانه می روم و زود برمی گردم.

2_ ظهر که شد به خانه برمی گردی.

3_ دوستان زیادی در مدرسه داری و پیدا هم می کنی.

4_ اینجا معلم داری.

5_ به مدرسه می روی و درس یاد می گیری و درآینده به دانشگاه می روی. معلم یا دکتر می شوی و…..

نقاشی هدفمند:

نقاشی فانتزی: در این سبک نقاشی، اجزای طرح به ‌صورت سمبلیک اما غیرواقعی نقاشی می‌شود. کارتون‌های آسیایی از این سبک استفاده می کنند، شخصیت‌هایی با چشم‌های گرد، موهای متفاوت و اندامی شبیه انسان که جزئیات آن تغییر کرده است. یکی از نام ‌هایی که روی این سبک نقاشی می‌گذارند ” انیمه ‌Anime ” است.

انیمه در حقیقت یک سبک طراحی با دست یا کامپیوتر است که ابداع آن از ژاپن شروع شده است. یکی دیگر از کاربردهای این دست نقاشی ‌ها بیان احساسات است که در گذشته‌های دور و دوران باستان این مدل طراحی را نمی ‌دیدیم. اما امروز این نقاشی ‌ها جای خود را باز کرده‌اند و در محصولات و برنامه ‌های مختلف برخی از این طراحی ‌های فانتزی را مشاهده می‌کنیم. در این نوع نقاشی، عناصر متفاوت خلق می شوند و قواعد اندام و اشیا به دلخواه تغییر می کند.

کاری که ما انجام دادیم “ترکیب احساسات با نقاشی فانتزی” بوده است. درواقع بچه ها همیشه خورشید را به یک شکل طراحی می کنند. حالا برای اینکه ذهن بچه ها را کمی باز کنم و به آن ها خلاقیت بدهم؛ از آن ها خواستم خورشید را با احساسات مختلف و همچنین ترکیب انواع خطوط برای نور خورشید را نقاشی بکشند.

 

 

 هدف های این کار:

خلاقیت هنری (طراحی و نقاشی)

خلاقیت تجسمی- تخیلی

خلاقیت واگرایانه (ذهن پردازنده، ذهن ساختارشکن و انعطاف پذیر)

همچنین برای بچه ها و بخصوص کوچک ترها، به تبعیت از بزرگ ترها همیشه رنگ خورشید زرد بوده است. حالا بچه ها به این فکر کردند که خورشید رنگ های متفاوتی دارد و وقتی خورشیدی به رنگ مورد علاقه ی آن ها درست می کردند؛ خیلی ذوق زده می شدند.

بچه ها خورشیدهای جدید ابداع کردند یعنی خورشیدی که جهان هستی از آن نور می گیرد. همچنین به جای خط راستی که بچه ها همیشه برای نور خورشید می کشند؛ من از اشکال هندسی متفاوت استفاده کردم و انگار که خودشان چیز جدیدی اختراع کرده اند و خوشحال بودند. ما اندام و عناصر خورشید را تغییر دادیم و به دلخواه کشیدیم.

بازی هدفمندی به نام “ریتم” :

مدرسه ی سیمین برای تمام پایه هایی که رفتم “ریتم” را کار کردم. ریتم هماهنگی دست و پا. ريتم به معني وزن و هماهنگي است. هر پديده ي منظمي را که در پيرامون خود به آن بنگريم؛ از نوعي ريتم برخوردار مي باشد به گونه اي که همه ي اجزاء و عناصر آن در ارتباط منظم با يکديگر مي باشند و پديده هايي چون ساختار بيولوژيکي انسان، ضربان قلب و….

بازي فرآيندي لذت بخش، محرک و غير مستقيم است که کودکان در جريان سيال آن به اکتشاف مفهوم ” خود” مي رسند. بازي هايي که محور آن حرکت است، راحت ترين و سريع ترين مسير را براي کشف دروني و تحرک قابليت هاي مغزي کودکان فراهم مي سازد.

حرکت از يک سو اصلي ترين بازي و از سوي ديگر بنيادي ترين ابزار عصب شناختي رشد دوران کودکي است. در درون حرکت ويژگي هايي چون ريتم، هماهنگي، آهنگ و موسيقي وجود دارد. بخصوص بازي هاي قاعده دار که وجه ساده نمايش، موسيقي و شعر و ترانه است.

اين نوع بازي ها ظرفيت هاي حسي و حرکتي کودکان را به گونه اي هدفدار به کار مي گيرد. حرکات ريتميک به دليل برخورداري از دو ويژگي ” حرکت ” و ” ريتم ” از اهميت ويژه اي برخوردارند.

گيرايي کلام و حرکات موزون براي کودکان تا حدي است که کودک بارها و بارها به تکرار مي پردازد و از تکرار خسته نمي شود و اين تکرار البته مي تواند مسيري باشد براي ايجاد فضاي تمرين در جهت تسلط مهارت هاي ادراکي _ حرکتي.

جهت پيشرفت حافظه ی توالي ديداري و شنيداري، افزايش آگاهي موزون فيزيکي، پيشرفت هماهنگي چشم و دست و حرکات درشت مي توان از کودک خواست تا با يک روند منظم با انگشتان بشکن بزند، با دست هايش کف بزند. بطور مثال: دو بار بشکن زده و سه بار کف بزند و يا از کودکان بخواهيم فعاليت را بصورت دو تايي با استفاده از موسيقي انجام دهند.

جهت اجتماعي شدن کودکان نيز با استفاده از موسيقي و نوعي بازي مشارکتي مي توان اهداف مهمي را دنبال نمود به عنوان مثال با پخش موسيقي کودکاني را که در دو گروه درون و بيرون يک دايره ايستاده اند. در جهت هاي متفاوت به حرکت واداشته و با قطع موسيقي فرمان ايست و گرفتن دست نفر مقابل انجام مي شود. فرامين آموزگار در طي بازي جنبه ي ادراکي –حرکتي داشته و هماهنگي و دقت کودک را مي طلبد.

تاثيرات مثبت حرکت هاي موزون بر کودکان:

1_ حرکت هاي موزون شرايطي را براي کودکان ايجاد مي کنند تا آن ها استعدادشان را براي ورود به مراحل بعدي تحصيلي ارتقاء بخشند .

2_ به دليل برخورداري حرکت هاي موزون از نوعي نظم و توالي در ارائه محرک ها و پاسخ ها و التزام کودک به پاسخ هاي به موقع، سريع و مربوط به محرک ها، بسياري از نواقص کودکان مبتلا به خام حرکتي بهبود پيدا مي کند .

3_ در حرکت هاي موزون کودکان طريق تفکر موفق را با تلاش براي دادن پاسخ مناسب مطلوب و به موقع به يک محرک مي آموزند .

4_ در حرکت هاي موزون چون کودک مي آموزد در برابر تقاضاهايي که مي شنود، مي بيند، لمس مي کند و پيام هايي که به او ارائه مي شود چگونه پاسخ و حرکتي بدهد، به نحوي به رشد مهارت هاي ادراکي – حرکتي خود پرداخته است .

5_ حرکت هاي موزون به دليل همراه بودن با ويژگي هاي ريتم و موسيقي پاسخ مطلوبي به نياز و علاقه کودکان بوده و به آن ها نشاط و شادابي مي بخشد .

6_ حرکت هاي موزون بوجود آورنده شرايطي براي کودکان هستند این شرایط از طریق روشی به نام روش آموزش غير مستقيم است که بسياري از صاحب نظران چون مونته سوري، پستالوژي، پياژه و…، بر آن تاکيد دارند.

7_ به دليل حاکم بودن نظم و هماهنگي بر روح حرکت هاي موزون و ارائه پاسخ هاي مناسب، مطلوب به جا و به موقع به محرک ها، سطح تحمل و حوصله ی کودکان افزايش پيدا خواهد کرد.

8_ بطور کلي 5 تعامل در حرکت هاي موزون براي کودک فراهم مي شود:

الف_ تعامل کودک با کودک

ب_ تعامل کودک با درمانگر

پ_ تعامل کودک با خود

ت_ تعامل کودک با ابزار

ث_ تعامل کودک با بازي ها.

9_ حرکت هاي موزون موجب بکارگيري اراده و تلاش در کودکان مي شود.

10_ به کودک کمک مي کند تا به درک و آگاهي کاملي از اندام هاي بدن، کاربرد و ارتباط آن ها با يکديگر، فرم بدن در فضا و نظير آن ها برسد .

11_ تکرار باعث مي شود کودک اجزاء بعدي يک حرکت را به ياري حافظه خود پيش بيني کند.

12_ موجب ايجاد و تقويت هماهنگي هاي حرکتي در کودک مي شود.

13_ قدرت خلاقيت و عملکردهاي في البداهه در کودکان توسعه مي يابد.

14_ عواملي چون دقت، تمرکز، توجه، تعادل، اعتماد بنفس، مشارکت، در گروه سرعت پاسخ دهي به محرک ها و پرورش حواس از جمله زمينه هايي مي باشند که در حرکت هاي موزون رشد و توسعه مي يابند.

15_ به دليل هماهنگي ميان عناصر و اجزاء آن و حاکم بودن نظم و هارموني بر فضاي بازي ها، در آميختگي حرکت ها با محرک هاي حسي گوناگون و ضرورت ارائه ی به موقع پاسخ ها از سوي کودکان براي کودکان داراي بيش فعالي، اختلال نقص توجه و اختلال ” جاماندگي ” مناسبند .

16_ بسياري از مفاهيم و مضامين آموزشي و شناختي را بصورت تلويحي و غیر مستقیم ضمن انجام حرکت ها مي آموزند.

17_ به دليل جنبه موسيقيايي و وجود تجارب چند حسي در حرکت هاي موزون اين نوع حرکت ها روش مناسبي در کار با کودکان اوتيستيک مي باشند .

18_ براي کودکان مبتلا به ناتواني هاي يادگيري در زمينه ي توجه، تمرکز، دقت، ادراک شنيداري، ديداري و تميز برخي محرک ها بايد يک روانشناس با تجربه و ورزيده طي يک برنامه تمرينات مطلوب، مناسب و جذاب تهيه کند که در آن تمرينات از کلمات، هجاها، آواها ، اشعار و کلام موزون توام با حرکت استفاده شود .

19_ حرکت موزون روش بسيار مفيدي در رشد و ارتقاء فعاليت هاي عمومي کودکان مي باشد مانند کارهاي روزانه.

20_ تقویت مهارت های بهبود کارکردهای اجرایی کودک.

21_ تقویت تبحر حرکتی

22_ افزایش توجه و هوش کودک

23_ ارتقاء بهبود مهارت های ارتباطی

24_ تقویت هوش موسیقیایی.

کاری که من انجام دادم، چون شکلی در دست نداشتم از نوشتن استفاده کردم. به این صورت که بر روی تابلو مثلا ۲ دست و ۲ پا نوشتم. سپس به بچه ها یاد دادم وقتی روی تابلو با خودکار روی دو دست میزنم شما باید دو مرتبه کف بزنید و  وقتی رو ۲ پا به تابلو ضربه می زنم یا بلند می خوانمش، شما باید دو مرتبه با پا روی زمین بکوبید.

و مثال های مختلف از این قبیل مثلا ۳ دست محکم، ۲ دست آروم و ۲ پا محکم و…! ابتدا هماهنگ شدن بچه ها خیلی سخت بود ولی بعد از مدتی تمرین کردن هماهنگ شدند. شیوه های مختلف ریتم با بچه ها به همراه موسیقی ادامه دارد!

نقاشی خلاق و داستان نویسی خلاق:

نوبت به کشیدن نقاشی با عنوان “هیولا” رسید. بچه ها را به صورت گروه های دو نفره، گروهبندی کردم و گفتم که هر فرد فقط یک حرکت دست می تواند انجام بدهد. کسی نباید با دوستش حرف بزند یا راهنمایی اش کند. هر کسی به دلخواه خودش شکل را ادامه می دهد تا وقتی که زمان تمام شود. برای رنگ آمیزی، هر فرد فقط حق استفاده از یک رنگ را دارد و وقتی تمام شدند از بچه ها خواستم هر کس با کمک هم گروهیش یک داستان برای نقاشی ای که گروهی کشیدند؛ بنویسند. برای بعضی پایه ها کار گروهی به شدت سخت و دردآور بود. نمی توانستند خودشان را مدیریت کنند.

بعضی از بچه ها از درس و مدرسه فراری اند. مثل همیشه وقتی از چند نفر کلاس پنجمی خواستم ریتم انجام دهند یا نقاشی بکشند، مقاومت می کردند. روی این چند نفر تمرکز کرده بودم و جلوتر که رفتیم، با ما همراه شدند. وقتی نقاشی شان را کشیدند، یکی از آن ها با حالتی حق به جانب جلو آمد و گفت: این هم نقاشی مسخره ی ما!!

به او گفتم: آفرین چه نقاشی خوبی شد. من کاملا متوجه بودم شما این کار را به صورت گروهی انجام دادید و این در نقاشی تان مشخص است. نگاهش کردم و گفتم: چندتا قلب برایش گذاشتید پس به نظرم هیولای مهربانی است. شما مهربان هستید و به همین دلیل هیولای مهربانی هم می کشید. حال بیایید تا به کمک همدیگر برایش قصه بنویسیم.

ناگهان نقاشی را مچاله کرد و گفت: مال ما زشت شده است. گفتم باور کن خیلی خوب شده بود. باورش شد. دوباره کاغذ آورد و با دوستش دوباره نقاشی کشیدند و رنگ زدند و برایش قصه نوشتند.