- روستای مالشیخ
- طاهره صالحی
آموزش علوم در طبیعت(سنگها) :
در تاریخ 1402/05/20 به اتفاق دختران گل روستای مالشیخ تصمیم گرفتیم به طبیعت برویم و جستجویی در دل زمین داشته باشیم. از اواسط بهار تا به امروز هوا گرم بود و نمی‌شد با بچه‌ها بیرون برویم. الآن هم که فصل تابستان است و فقط می‌توانیم جایی برویم که آب باشد. با بچه‌ها تصمیم گرفتیم به چشمه‌ای که در نزدیکی و ضلع شمال شرقی روستا قرار دارد برویم.
از قبل با بچه‌ها هماهنگ کردم که کفش مناسب بپوشند و حتماً دفتر یادداشت و مداد همراه داشته باشند. در اولین لحظه‌ای که راه افتادیم به آن‌ها گفتم امروزمی‌خواهیم به اطراف؛ بخصوص سنگها خوب نگاه کنیم. ببینید چه نوع سنگ‌هایی نظرتان را جلب می‌کنند. نمونه‌ای بردارید تا آخر سر، در مورد آن‌ها صحبت کنیم.
بازدید از آثار تاریخی و کشف آن:
اولین مکانی که در مسیر نظر خودم را جلب می‌کرد، امامزاده شیخ ابراهیم عباس بود. نمی‌توان سرسری از کنار بافت قدیمی و جذاب این محل گذشت. بافت امامزاده متعلق به دوره‌ی صفویان است و خودم دلم می‌خواست ساعت‌ها بنشینم و خشت خشت آن را با دقت نگاه کنم.
از بچه‌ها خواستم با هم با دقت به این اثر تاریخی نگاه کنیم. در حین بازدید، بچه‌ها گفتند: خانم بیا اینجا غسال خانه‌ی قدیمی دارد و من باورم نمی‌شد. با بچه‌ها به محلی که می‌گفتند، رفتیم. اتاق کوچکی کنار امامزاده قرار دارد که قسمتی از آن جایی مخصوص است که مرده‌ها را در آن قرار می‌دادند. اما وقتی از پدرم درمورد آن سؤال پرسیدم؛ گفت: این محل اسمش دَخمه بود و وقتی آدم‌های مهم مثل خان‌ها فوت می‌کردند، آن‌ها را در این مکان‌ها می‌گذاشتند تا بقولاً متبرک شوند و بعد از مدتی آن‌ها را به شهر قم یا در جایی دیگر، دفن می‌کردند.
مشاهده‌گری و انتخاب سنگها:
کم کم به سمت چشمه راه افتادیم و بچه‌ها بیشتر به سنگها نگاه می‌کردند.
راحله سنگی آهنی پیدا کرد که رنگ قرمز داشت و برای او خیلی جالب بود. می‌گفت: رنگ متفاوتی دارد.
زینب سنگ‌های قلبی شکل را پیدا کرد و می‌گفت این ها محبت دارند.
نرگس کوچولو سنگ‌های گرد را دوست داشت. می‌گفت: وقتی در دستم هستند، حس خوبی به من می‌دهند و می‌توانم با آن‌ها یه‌قل دو‌قل بازی کنم.
بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های قورباغه و ماهی:
به چشمه رسیدیم. آب چشمه شیرین بود. من و بچه‌ها کمی از آب خوردیم. بچه‌ها آب بازی کردند و گاهی ماهی می‌گرفتند. چرخه‌ی زندگی قورباغه‌ها را در آب تماشا کردند و در همان حین گفتند: خانم نگاه کن بعضی از قورباغه‌های درون آب شبیه ماهی هستند و ما نمی‌فهمیم کدام یکی از آن‌ها ماهی و کدام یکی قورباغه است.
یکی از بچه‌ها گفت: قورباغه‌ها انگار گوش دارند و بدن آن‌ها به اندازه ی ماهی لیز نیست. دست هایشان بزرگتر هستند.
وقتی بچه‌ها آن‌ها را در دست می‌گرفتند؛ به بچه‌ها می‌گفتم: زود در آب رهایشان کنند که تلف نشوند. کنار چشمه پر از پونه بود و بچه‌ها که در میان آن‌ها راه می‌رفتند؛ بوی پونه‌ها در فضا می‌پیچید.
پرسش و پاسخ درمورد موجودیت سنگها:
بعد از لذت بردن؛ به بچه‌ها گفتم حالا بنشینید تا من چند سؤال بپرسم و شما نظرات خودتان را بنویسید:
- آیا سنگها زنده هستند یا مرده؟
- سنگها چگونه متولد شدند؟
- سنگها از کجا میآیند؟
- سنگها چند سال دارند؟
- داخل سنگها چه چیزی وجود دارد و رنگ آن‌ها از کجا میآید؟
همه‌ی بچه‌ها، هاج و واج همدیگر را نگاه می‌کردند.
چند تا از بچه‌ها گفتند سنگها مرده‌اند و دلایل آن‌ها این بود که: نمی‌توانند حرکت کنند، دست و پا ندارند، نمی‌توانند حرف بزنند و….
چند تا هم گفتند سنگها زنده‌اند و به این دلایل که: آفریده‌ی خدا هستند، می‌توانند بزرگتر بشوند چون از آب و خاک درست می‌شوند و….
اینکه سنگها چگونه متولد می‌شوند؟
گفتند:
_از یک سنگ دیگر به‌وجود میآیند.
_از آب و خاک به‌وجود میآیند.
_شن‌ها به همدیگر وصل می‌شوند و سنگ را به‌وجود می‌آورند.
_شن‌های مختلف؛ سنگ‌های مختلف را درست می‌کنند.
سنگها از کجا می آیند؟
گفتند:
_از شن‌ها میآیند.
_از آب میآیند.
_ماسه‌ها و شن‌ها به هم وصل می‌شوند و سنگها درست می‌شوند.
_از گِل‌ها درست می‌شوند.
سنگها چند سال دارند؟
گفتند:
_چون کوچک و بزرگ هستند، سن‌های متفاوتی دارند. (کوچکی و بزرگی از نظر بچه‌ها، اندازه است.)
_ هزاران سال چون سخت و محکم هستند.
_ صدساله.
_ هزار ساله.
داخل سنگها چه چیزی می‌تواند باشد؟
_داخل سنگها شن وجود دارد.
_داخل آن‌ها خاک و آهک وجود دارد.
_داخل آن‌ها ماسه وجود دارد.
رنگ سنگها از کجا میآید؟
_اکثرا گفتند رنگ سنگها از گیاهان است.
_ سنگها مدتی در آب هستند و آنجا رنگ می‌گیرند.
_ از قدرت خداوند رنگ می‌گیرند.
راهنمایی و پاسخ سؤالات درمورد سنگها توسط مربی:
وقتی که بچه‌ها همه‌ی جواب‌های خودشان را نوشتند؛ از نظر علمی جوابشان را دادم:
سنگ کلاً یک چرخه دارد و ما سه نوع سنگ داریم.
سنگ‌های رسوبی: که از ته‌نشینی موادی که رودخانه‌ها به دریا و دریاچه‌ها حمل می‌کنند؛ درست می‌شوند. ما در زمستان می‌بینیم وقتی که بارندگی زیاد باشد آب دره‌ها گل آلود است و خاک را با خودش حمل می‌کند و به دریا می‌برد. آنجا ته‌نشین می‌شوند و در زمان زمین شناسی یعنی زمانی طولانی سنگها به‌وجود می آیند. استان خودمان از این نوع سنگها دارند.
گروهی دیگر سنگ‌های آذرین هستند: که از طریق آتشفشان‌ها به زمین راه پیدا می‌کنند.
گروه آخر، سنگ‌های دگرگونی هستند: که وقتی سنگ‌های رسوبی و آذرین در اعماق زمین قرار بگیرند و فشار و گرمای زیادی را تحمل کنند؛ این سنگها به‌وجود میآیند.
جنس سنگها از کانی است. رنگ آن‌ها بستگی به این کانی‌ها و عناصری دارد که سنگها از آن‌ها درست شده‌اند.
برای بچه‌ها توضیح دادم که جهان در ابتدا آب بود و بعد دو تا خشکی شدند و در طول زمان زمین شناسی، آب‌ها خشک شدند و خشکی‌ها به‌وجود آمدند. این کوه‌ها و تپه‌هایی که ما می‌بینیم در همان زمان درست شدند و دقیقاً به همین شکل ته نشینی اتفاق می‌افتاد و این لایه‌ها درست می‌شدند.
جاهایی در استان خودمان، کشور و کل زمین وجود دارد که معدن مثلاً طلا وجود دارد. معدن‌های مختلفی داریم و این‌ها همه بستگی به آن عناصر و کانی‌هایی دارد که در زمان ته‌نشینی و سفت‌شدن، این مواد در آن‌ها وجود داشته است.
اینکه سنگها زنده هستند یا مرده؛ ما آیه‌ی قرآن داریم که می‌فرماید:
يُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «1»
آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است، براى خداوند تسبيح گويند، فرمانرواىِ با قداستِ عزيز حكيم (آیه ی ۱ سوره ی جمعه). اگر از این جهت به سنگها نگاه کنیم زنده هستند و خدا را ستایش می‌کنند، ولی اگر از نظر زنده بودن شبیه ما انسان‌ها به آن نگاه کنیم مرده هستند.
ثبت ديدگاه