- سیما صمیمی
- روستای چهارمه
محل اجرای آزمایش:
مدرسه چهارمه
تاریخ اجرای آزمایش:
روز یکشنبه ۱۴۰۲/۰۷/۳۰
پایه تحصیلی دانش‌آموزان:
پایه دوم (۸ نفر)
موضوع آزمایش:
آزمایش زیر آب و روی آب
وسایل مورد نیاز:
- ظرف بزرگ شفاف
- گیره فلز
- یک عدد میخ
- چوب در سایز های مختلف
- یک قالب پلاستیکی کوچیک
- قیچی
- تیله
- سنجاق قفلی
- مداد
- تکه کاغذ
نحوه‌ی انجام آزمایش:
در این آزمایش می‌خواهیم شناوری اجسام را در آب بدانیم و بفهمیم با توجه به جنس، اندازه و جرم یک جسم، شناوری آن چگونه خواهد بود. البته از این آزمایش برای دانش آموزانی که در سنین بالاتر هستند برای شناخت چگالی استفاده می‌شود اما برای کلاس اولی‌ها بیشتر مفهوم شناوری اجسام است و هدف ما در اصل این است که بدانیم مثلاً آیا یک تکه چوب یا یک مداد که جنس آن از چوب است در آب شناور می‌ماند یا نه؟ یا آیا یک جسم فلزی شناور می‌ماند یا نه؟
این آزمایش به شکلی نیست که بخواهیم آن را خیلی پیچیده کنیم. ابتدا وسایل را روی میز چیدم و بچه‌ها هم دور میز جمع شدند.
اجسام را قبل از اینکه درون ظرف آب بیندازم، از بچه‌ها می‌پرسیدم بنظرتان این جسم زیر آب می‌رود یا روی آب می‌ماند؟ از بچه‌ها خواستم آن‌هایی که می‌گویند زیر آب می‌رود، دستان خود را بالا ببرند. عده‌ای می‌گفتند زیر آب می‌رود و عده‌ی دیگر می‌گفتند که روی آب می‌ماند و این کار را برای همه‌ی وسایلی که برای آزمایش آورده بودم، انجام دادیم.
من این آزمایش را در ۴ مدرسه انجام دادم و نکته‌ی جالبی که در این آزمایش وجود دارد این است که همه‌ی بچه‌ها دور هم جمع می‌شوند و یک وسیله را به انتخاب خودشان برمی‌دارند و امتحان می‌کنند تا ببینند نتیجه‌اش چه می‌شود.
نکته‌ی مثبتی که این آزمایش دارد این است که هر وسیله‌ای در اطراف ما باشد را می‌توانیم استفاده کنیم یعنی مثلاً وسایل کوچیکی که در آب بگذاریم و مشکلی ایجاد نشود را می‌توانیم استفاده کنیم.
تقویت پرسشگری و پیش بینی اتفاقات در بچه‌ها:
هر وسیله‌ای که در اطرافم قابل استفاده بود و جنس‌های متفاوتی داشتند را برای آزمایش به کار بردم مثلاً یک تکه از اسباب بازی یکی از بچه‌ها بود و آن را جدا کردم و برای آزمایش آوردم. این کار باعث می‌شد در ذهن بچه‌ها سؤالاتی درمورد این وسیله به‌وجود بیاید مثل: این وسیله چیست یا چه جنسی دارد؟
سؤالاتی که برای آن‌ها به‌وجود می‌آمد را می‌پرسیدند، جواب دادم: یک تکه از اسباب بازی است و جنس آن پلاستیکی است یا مثلاً یک تکه از وسایل آزمایشی را برای آزمایش آوردم و یکی گفت: خانم این میله چیست؟
گفتم: این میله قسمتی از یک وسیله‌ی آزمایشی بود و جنس آن فلزی است. برای بچه‌ها سؤال پیش می‌آید که این وسیله از چه جنسی است و اصلاً از کجا آمده است؟
به سؤالات بچه‌ها جواب می‌دادم و بعضی از وسایل را خودشان می‌شناختند. در اینجا می‌بینیم یک نکته خوبی وجود دارد و آن هم این است که پرسشگری را در دانش آموز تقویت می‌کند. علاوه بر پرسشگری، دانش آموز پیش بینی هم می‌کند یعنی می‌تواند به این فکر کند که می‌توانم یکسری حدس و گمان بزنم.
هدایت بچه‌ها برای رسیدن به جواب و رفتار درست:
بعضی وقت‌ها یکی از بچه‌ها یک وسیله‌ای را در حدس زدن و پیش‌بینی کردن، اشتباه می‌کرد و بعضی از دوستان او می‌گفتند: اشتباه گفتی! اشتباه گفتی!
به آن‌ها گفتم: بچه‌ها ما این آزمایش را انجام می‌دهیم تا ببینیم آیا درست فکر کردیم یا نه؟ پس اگر کسی اشتباه کرده است با این آزمایش می‌فهمد که اشتباه فکر کرده است و درست آن، جواب این آزمایش است. من هم نمی‌دانم بعضی از وسیله‌ها را وقتی که در آب می‌گذاریم، زیر آب می‌رود یا روی آب می‌ماند. آزمایش را انجام می‌دهیم تا جواب را پیدا کنیم بنابراین ممکن است که همه اشتباه حدس بزنیم پس دوست خودتان را نباید سرزنش کنید یا به آن بخندید.
برای مثال یک سوزن قفلی چون که خیلی کوچک و سبک بود، تصور بچه‌ها این بود که روی آب می‌ماند ولی وقتی آن را امتحان کردم به راحتی در آب ته نشین شدو خیلی برایشان جالب بود. گفتم: بله! همه اشتباه حدس زدیم و هر چیزی که جنسش فلزی باشد هر چقدر هم که کوچک باشد به آب نفوذ می‌کند و می‌تواند در آب ته نشین شود.
یک مثال دیگر برای آن‌ها انجام دادم. از یک تکه کاغذ استفاده کرده بودم و همه‌ی بچه‌ها اول گفتند: خانم این روی آب می‌ماند چون کاغذ خیلی سبک است. گفتم: بیایید امتحان کنیم.
وقتی یکی از بچه‌ها کاغذ را بر روی آب گذاشت؛ در ابتدا کاغذ روی آب ماند اما کمی بعد کاغذ آب را جذب خود کرد و ته نشین شد!
پرسیدم: بنظرتان چرا این اتفاق افتاد؟ شما که گفتید روی آب می‌ماند پس چرا زیر آب رفت؟
بچه‌ها به همدیگر نگاه می‌کردند و با یک ریزخنده‌ای به من نگاه می‌کردند که یعنی من جواب این سؤال را بدهم! گفتم: بچه‌ها جنس کاغذ، دستمال کاغذی یا چیزهایی که جنس‌های این چنینی دارند آب را جذب خودشان می‌کنند یعنی آب را می‌خورند و این باعث می‌شود که سنگین‌تر بشود و در آب ته نشین شود.
یک مثال جذاب:
یه اتفاق دیگر هم که جالب بود، مربوط به یک قالب پلاستیکی بود که سر آن یک منفذ دایره‌ای شکل داشت و کمی هم گود بود و جنسش پلاستیکی بود. قالب را وقتی به بچه‌ها داده بودم همه‌ی آن‌ها گفتند: این پلاستیکی و سبک است و روی آب می‌ماند. گفتم: پس بیایید آن را امتحان کنیم.
وقتی قالب را روی آب گذاشتم در چند ثانیه‌ی اول روی آب ماند اما کمی بعد در همان طرفی که گود بود، آب جمع شد و زیر آب رفت. همه‌ی بچه‌ها گفتند: خانم نگاه کن! این که زیر آب رفت! نگاه کردم و گفتم: بله! بنظرتان چرا زیر آب رفت؟ قالب سبک بود و همه گفتیم روی آب می‌ماند پس چرا این طوری شد؟
هیچ کسی جواب سؤالات را نمی‌دانست و به همدیگر نگاه می‌کردند! گفتم: بیایید قالب را از آب در باوریم و به آن نگاه کنیم. قالب را درآوردم و به بچه‌ها نشان دادم و گفتم با دقت نگاه کنید. این طرف قالب یک گودی دارد و ببینید آب در این گودی جمع می‌شود و باعث می‌شود که سنگین بشود و به زیر آب برود.
پس ممکن است یک وسیله‌ای داشته باشیم آب بتواند در آن جمع بشود و به زیر آب برود اما اگر به شکل دیگری باشد که آب در آن جمع نشود آن جنس پلاستیکی به زیر آب نمی‌رود.
ثبت ديدگاه