- تهران
- سعید آزاد
چراغ راه
جاده یعنی غربت، مسافر، باد، آواز و کمی میل به خواب.
🔶 صبح روز جمعه آفتاب هنوز کامل طلوع نکرده بود که خروجی تهران را پشت سر گذاشته و به این فکر می کنم که کجا می روم؟ چه اتفاقی افتاد که تنها و با صدها گلدان، مداد رنگی و نقاشی به راه افتادم ؟
کیلومترهای اول هنوز توی سرم شلوغ است اما هرچه پیش می روم و هرچه از شهر دور می شوم گویی به خودم نزدیک می شوم. خودی که در جایی دیگر گم شده است.
جایی در کودکی، شاید در کلاسی که نمیدانم و در زنگی که یادم نیست. پسرک لاغری در میان نیمکت های چوبی کلاس های شلوغ از سی و چند سال قبل جا مانده و فراموش شده و امروز مرا می خواند. در خلوت جاده به این فکر می کنم که چرا در کودکی کسی نبود که در کلاس بیاید برایم سوال ایجاد کند؟
نظام آموزشی ما سرشار از پاسخ ها است. دمای جوش آب، ارتفاع اورست، بنیان گذار سلسله فلان و امثال این ها. پاسخ همه ی سوال ها آماده است و دانش آموز بی آنکه سوالی داشته باشد باید خرواری از پاسخ ها را حمل کند و در نهایت با مشتی پاسخ های بی سوال و مدرکی در دست و بدون مهارت رها شود.
❓ با خودم فکرکردم چرا سوال ایجاد نمی شود؟ چرا کسی حوصله ی سوال ایجاد کردن برای بچه ها را ندارد؟ چرا مالکیت و مسئولیت برای کودکان به عنوان یک حق در مدرسه دنبال نمی شود؟ دانش آموز حتی مالک نوشته های دفترش نیست. هیچ مسولیتی هم ندارد و صرف اینکه کاری نکند مقبول تر است. شاگردی بی حرکت، بی صدا و بدون سوال مطلوب خانه و مدرسه است و در نهایت بازنده ی جامعه می شود.
⏳ پاسخ این سوال ها را نداشتم اما از سال قبل دنبال راه حلی بودم. در گلخانه ی خود دوره های حرفه ای آموزش عملی گلخانه داری و برای بچه ها تورهای یک روزه ی آشنایی با گل و گیاه برگزار می کنم. در تور یک روزه سعی کرده ام چرخه ی کاملی از آموزش طی شود. یعنی سوال ایجاد شود که اینجا کجاست و چه کارهایی می کنیم؟ چرا گیاهان را دورمان جمع کرده ایم؟
⏳ بعد از ایجاد سوال، طرح سیاه و سفیدی از گیاهان به هرکدام از کودکان داده می شود که نمونه ی زنده ی آن را پیدا کنند و طبق همان گیاه طرح را رنگ آمیزی کنند. این تمرین کمک می کند کودکان به گیاهان بهتر و دقیق تر نگاه کنند.
⏳ بعد از پرسش و پاسخ درباره ی تفاوت های نگهداری گیاهان بخش اصلی یعنی کار عملی را انجام می دهیم. به هر کدام از کودکان گلدانی برای تکثیر داده و ضمن آموزش به آنها فرصت خطا کردن و اصلاح می دهیم.
⏳ گلدان ها را به کودکان هدیه می دهیم که چرخه ی مسئولیت پذیری و مالکیت آن ها تکمیل شود. کودکان هر روز این تمرین ها را در ذهن خود مرور می کنند و هر روز برایشان سوال می شود که حالا چه کاری انجام بدهند. این سوال قدم اول حرکت به سمت یادگیری هدفمند می شود.
⏳ برای بعضی از کودکان این چرخه را اقتصادی جلوه می دهیم یعنی اینطور که آن ها اگر بتوانند این گیاهان را تکثیر کنند ما محصول را از آنها می خریم.
⏳ در روستاها نیز این فرآیند تکرار می شود و حتی خانواده ها نیز به این مسیر اضافه می شوند چرا که اگر خانواده حامی یا حتی عامل نزدیکی به گیاهان باشند کودکان نیز حرکت بهتر و آسان تری خواهند داشت.
⏳ گاهی کلاس ها صرفا برای مادران خانه دار روستایی برگزار می شوند. با توجه به اینکه محصولات فعلی کشاورزی با خشک سالی های چند دهه ی اخیر که توجیه اقتصادی ندارند، آن ها به این سوال برسند آیا محصول دیگری در شرایط دیگری مانند گلخانه و امثال آن نمی توانند داشته باشند؟ آیا نمی توانند از آنها درآمد کسب کنند؟
یک هفته از این پرسش و پاسخ ها در ذهنم می گذرد. بعد از طی تقریبا 1500کیلومتر و سر زدن به حدود 10 روستا و برگزاری دوره عملی برای حدود250 دانش آموز دوباره به دهدشت رسیدم و این چند خط را می نویسم.
مهمان نوازی و هماهنگی های حاج آقا آذری و همراهی مربیانش در روستاهایی که چیزی با فراموشی فاصله ندارند هم انشاالله ذخیره ی دنیا و آخرت این گروه بزرگوار باشد.
✅ کاش آن کودکی که در پشت نیمکتی جامانده بود، در یکی از آن کلاس ها مرا دیده باشد و از اینکه با همه ی بچه ها به صورت تک تک کار کرده ام و با دست هایشان در گلدان ها خاک را پای گل ریخته ام، شاد شده باشد. امیدوارم خداوند همان شادی دل را برای ما بنویسد و همان یک کلاس و یک سوال، حتی برای یک نفر چراغ راه شود و او مسیر زندگی خود و روستایش را تغییر دهد. انشالله
سعید آزاد
اواخر مهر 1401
دهدشت
ثبت ديدگاه